Literary

O, sintang Pilipinas, ako'y lilisan dito. Hindi na muna para sa pansarili ko pang pagpapayaman.

Ang bayan ay lumuluha, hindi sa halakhak ng kapayapaan, kundi sa lagim ng katahimikan na nagiging kandado ng kalayaan.

Sa isang lumang balkonahe, nakaupo ang isang lolo at lola na para bang dalawang aninong binubuo ng liwanag ng umaga. Ang kanilang buhok ay kasing puti ng gatas na ibinubuhos sa tasa, at ang kanilang mga kamay ay kulubot na parang pahina ng kasaysayan na paulit-ulit binabasa ng panahon. Sa kanilang harapan, dalawang tasa ng kape ang naglalabas ng usok, sumasayaw na tila musika ng bagong araw.

Bayan, hawak mo ba ang aming kayamanan? O nakabaon lamang sa bulsa ng iilan ang salaping aming pinaghirapan?

What is the estimated time of me walking from Point A to Point B? If somebody would ask me, I would say it depends on the sidewalk. I’m a fast-walker myself so I would say maybe under three minutes if there aren’t any blockages in my way.

Yehey, walang pasok! Sigaw ng ilan sa tuwing may bagyong paparating. Sa kanilang mga mata, ito’y tila gantimpala — isang araw ng pahinga, isang pagkakataong makaiwas sa leksyon at pagsusulit. Ngunit habang ang kanilang tinig ay umaalingawngaw sa tuwa, may mga tinig na nilulunod ng rumaragasang ulan at baha.

Mainit ang kalsada, humahalo sa pawis ang alikabok. Sa bigat ng hakbang ng bayan, lumundo na ang balikat ng mga kabataan. Ngunit sa kabila ng lahat, nakahulma pa rin sa kanilang mukha ang apoy ng galit na may halong pag-asa. ‘Di bakas dito ang panghihina, ngunit tila mabangis ang kanilang tindig. Marahil pinaglalaruan ng mga ganid sa kapangyarihan.

Kapag ako’y nagigising, palaging sumasakit ang tiyan ko. Hindi dahil hindi ako nakatulog nang maayos kundi sa gutom na hindi kayang bilhin ni Nanay. Hindi naman ganito ang buhay namin, dati ang saya pa nga. Ang kusina’y buhay na buhay, isang orkestra ng kawali at kumukulong tubig. Pero ngayon? Isang tahimik na silid, may mga garapon na kalahati na lang ang laman at mga pagkaing tinitipid.

Dear diary… It’s always the same passage going through the first line of a page in my favorite notebook–the word that signals the start of a chaos of thoughts and experiences in my day. I sometimes hate it, not having these words come out between these pages, nothing more, nothing less–a secret that only a pen and paper will know.

“Magsipag ka at lumaban nang patas, aangat ka at may mararating sa buhay.”

In twenty-sixteen the strongman swore, To end the drugs, to fight a war. Rodrigo spoke with iron tongue, And many cheered, both old and young.

I had been holding on to a clear image of what it would look like if our people finally woke up to truth and justice....

Bago pa man dumampi ang tubig sa bubungan, dama na ng taumbayan ang bigat ng darating na unos — amoy ng putik, at yabag ng mga paa sa kalyeng magiging ilog muli. Ang baha’y hindi na sorpresa kundi bisitang matagal nang kilala, at sa bawat pagdating nito, muli tayong nagtatanong: hanggang kailan ba tayo magpapalunod?

Walang kaluluwa ang robot sa iyong bulsa, Kaya ano ang kanilang nalalaman sa mga tula? Matalino nga at nakakagamit ng mga matatalinghagang salita, Ngunit alam ba nila kung para saan tayo nagiging mga makata?

It’s September 1st, and the morning air feels different. It's not yet cool, but the heavy, humid heat of the summer has softened. This ‘ber month’ doesn't arrive with the crunch of snow or the blare of trumpets—it begins with a whisper, a subtle shift in the air that people's hearts can truly feel.

The atmosphere is harsh and bone-chillingly cold, floors furnished like a 5-star hotel, almost as if it was preserving something dead or dying. I brave through it, because however harsh the cold inside appears to be, it appeals much more than another day spent outside the cold of the streets ridden with despair.

It's another boring day at the office once again. The white walls look a little more gray than they were yesterday, the clock ticks a little slower, and the air still has that smell of stale coffee, which made me a little dizzy.

Sa kalsadang lubog na nauulanan, baha’y walang tigil, mga pader ng barong-barong, unti-unting guguho’t nakagigigil. Ngunit sa palasyo ng mga hipokrito, kislap ng alahas ay kumikinang, habang ang mga magsasaka naghihikahos sa lupaing kanilang nililinang.

I didn’t choose to be born into this world. And yet, I was–not with a golden spoon on the mouth, but a duty lodged in my throat.

They board their respective planes with heavy sighs, their bags are filled with long goodbyes. The scent of home clings soft, yet near, their children’s laughter they still hear.

Tulong! Gusto ko nang kumawala sa kamay ng mga naghaharing-uri bilang alipin, Ngunit hindi ito maaaring gawin, Dahil may mga mahal ako sa buhay na umaasa sa’kin.

Naglalagablab ang sigaw ng kalayaan sa mga Pilipino, Kahit hamak man at tinatawag na mga Indio. Bakit niyo kinuha ang boses na siya namang totoo? Binusalan ang bibig gamit ang kahon ng ginto.

Binabaha na ang bayan, nalulunod na ang taumbayan—dala ng malawakang pag-ulan, dumi ng katiwalian, at ng bilyon-bilyong kawalang-pakundangan.

Is the byline still yours if it is paid for? A question that lingers in the quiet corners of a newsroom, where the relentless chase for a story often drowns out the murmur of conscience.

I remembered myself as a child asking this question, watching the people sleeping on cardboard mats and the others knocking on our car windows holding Sampaguita garlands, their palms waiting for the change they will never get from us.

Isang tanong na ang bawat bigkas ay may sakit at tusok, para bang pinapahiwatig na wala kang karapatang mapagod sapagkat hindi ka naman gumagalaw. Pero paano kung ang pagod ay hindi sa katawan, kung hindi sa isip na paulit-ulit na nagbibilang ng pagkukulang? Sa kagustuhan na makahanap ng kapayakan para sa sarili? Sa kaluluwang pilit na bumabangon, kahit na hindi alam kung bakit.

Soon, with my diploma in hand, I will pack my bags in silence and follow those who walked ahead of me. Not because I am ungrateful, but because I have learned that gratitude alone cannot pay rent, cannot heal the exhaustion that settles in the bones after twelve-hour shifts with no hazard pay, no working equipment, no assurance that tomorrow will be better.

Araw-araw, iba't ibang tao ang ating nakasasalamuha. Iba't ibang wangis ang ating nakasasagupa. At sa bawat hakbang at tapak ng mga paa, hindi natin batid na karamihan pala sa kanila ay nagmistulang bayaning hangad ang mabuti para sa nakararami.

Sa lilim ng social media may batang nakapanood ng mga inaapi, mga iyak ng musmos, walang tigil na giyera at kulog! Ngunit kung babasahin ang mga komento, tila wala talaga tayong pake, nakalingon sa dilim, ang bata ay nais gumising ng mga pusong natutulog.

May silid pa ba para sa aking pangarap, kung bawat piso’y sa bulsa nila nasasadlak? Ako'y kabataang patuloy na umaasa, ngunit ang kaban ng bayan sa bulsa nila'y napupunta.

Bakit hindi na kita muling nakita? Hindi ko na nasilayan pa ang mapula mong labi na maglabas ng kinagisnan mong salita? Tila alon nalang ito sa sariling karagatan na tinangay kasabay ng malakas na hangin ng mga banyagang nagdulot ng iyong pagkalimot.

Tanaw ko ang dugo't pawis na inilaan ng mga magsasakang maghapong nasa palayan. Kahit pa matirik, masakit ang araw at nakasusunog ng balat ang kaniyang sinag, walang tigil pa rin sa pagkayod at pagpapakapagod ang mga magsasakang kabutihan ang hangad at nagtatrabaho nang may dangal.

Nakatayo ako sa gitna ng dalawang mundo na hindi maaaring magtagpo, hawak ang kamay ng taong nagparamdam sa akin kung paano mahalin ang sarili ko, habang sa kabilang banda ay naririnig ko ang tinig ng mga nagpalaki at bumuo sa akin. Kung saan ang pag-ibig ay dapat na nagdiriwang, ako'y nakakulong sa pinakamalupit na tanong: mahal ko o mahal ako?

Sa bayang nababalot ng pusikit na dilim at ng sistemang tila isang lumang kuta ng kawalan, may natatagong silahis na hindi kayang patayin—ang diwang matatag ng lahing Pilipino. Hindi ito ang dilim na dulot ng gabi, kundi ang gabi na tila pinili ng sanlibutan. At sa loob ng gabing iyon, natuklasan natin ang kapangyarihan ng ating mga puso, na naging ilaw at tanglaw.

Sa harap ng Maykapal at ng ating mga minamahal, ako’y nangangakong mananatili sa’yo. Sa bawat yakap at halik ng kamaong aking sinasamo; sa bawat haplos at hagupit ng tinig, sa mala-elehiyang mga liriko.

Gusto ko na lang lumipat sa Switzerland. Sa bayan na tila may gatas at pulot ang daan, kung saan ang trapiko ay hindi kaaway, at ang pamahalaan ay tunay na kaagapay.

Nalalapit na ang katapusan ng buwan—ibig sabihin, singilan na naman. Hindi ko pa nahahawakan ang suweldo ko pero nagbabadya na ang bayarin sa renta, kuryente, tubig, at ipadadala sa pamilya.

Hindi ko malilimutan ang tunog ng palakpak. Tila alon na paulit-ulit na bumabayo sa aking isipan, ngunit kailanman hindi ako nadadala. Ang mga pangalan nila’y isa-isang sinisigaw, bawat isa’y may kasamang hiyaw ng tuwa. At ako? Ako’y nananatiling tahimik, nakaupo, at pilit na tinatakpan ang panginginig ng mga daliri kong kanina pa kumakapit sa aking panulat.

Ako si Natoy, kilala noong elementarya bilang matalino. May kumpiyansa ang kilos ko, tila alam ko na agad ang kalalabasan ng bawat pagsusulit. Ngunit, hindi ako isinilang na may sagot sa lahat.

Tuwing nasisilayan ko ang mga batang kay saya sa piling ng kani-kanilang ama, tila lalo kong nadarama ang init na ‘di kailanman dumampi sa aking kaluluwa. Sa bawat halakhak na sumasayaw sa hangin, sumisiksik sa dibdib ang pait na kay hirap alisin, at sa bawat pikit ng mata, ako’y patuloy na nagtatanong kung darating pa ang araw na malalasap ko rin ang ganoong saya.

To know oneself is a task so hard to find But to find oneself, is a challenging yet thrilling wall to climb. Not in the mirror's gaze, nor selfish seeking But in the hearts of others, finding true self in serving.

There's the eldest and the youngest. And there's also the middle child: the in-between.

I thought love was a game I kept losing. ‎I gave and gave, only to be left empty. ‎I chased moments, people, and promises—until chasing became tiring, and hoping became a wound I no longer wanted to reopen. ‎I stopped searching. ‎I told myself I was okay being alone.

Have you ever thought about your friend who was the center of attention? The silver spoon, the golden child? The person who made you think—"Was I ever enough?"

“Masaya na ako sa tanawing ito. Ikaw, mula sa malayo.”